آگاهی و عمل؛ دو راه برای کاهش رنج و رسیدن به لذات معنوی

مقدمه

انسان اساساً برای رنج و لذت آفریده شده است. وقتی می گوییم رنج هیچ کسی خود را از آن مستثنا نداند وقتی می گوییم لذت هیچ کسی دیگری را از لذت طلبی مستثنا نکند. لذت مراتب مختلفی دارد و هر کسی برای نیت خوبی تلاش کند و رفتار خود را عقلانی و منطقی بداند او هم لذت خود را در به دست آوردن منافع می داند. وقتی می گوییم لذت صرفاً لذت های بدنی مد نظر نیست، بلکه لذت های روحی هم مطرح است، حضرت امام می فرمایند انسان به حقیقت عبادت نمی رسد مگر اینکه به لذت عبادت پی ببرد. رنج و لذت وقتی به معنای اعم و کامل منظور می گردد زندگی کل ابناء بشر در مدیریت رنج و لذت خلاصه می گردد. اینکه چه کسی رنج و لذتی را منتخب در زندگی خود می داند موضوع دیگری است. خوبان عالم بر همین قاعده زندگی می کنند واراذل اوباش هم بر همین قاعده ولی مراتبت لذت آنها متفاوت است.

برخی از کنار خیابان خوابیدن می هراسند و رنج آن را به خود نمی خرند ولی برای دِربی حتی این سختی را به خود می دهند که یک شب کنار استادیوم بخوابند؛ یعنی برای یک لذتی، رنجی را برای خود می خرد.

باید رنج و لذت را مدیریت کنیم نه اینکه رنج و لذت ما را مدیریت کند. امیر المؤمنین می فرمایند اگر از بعضی رنج ها می ترسی خود را داخل آن بیانداز. لذتی که از دور می بینید مدهوش نشوید بلکه آن را مدیریت کنید. برخی از لذت ها و رنج ها هست که برای برهه ای از زندگی آدم است و زمان که می گذرد دوره آن تمام می شود پس باید هنگامی که ایجاد می شوند آن را مدیریت کنند.

وقتی حالتان خوب نیست بدانید که خودتان باید مشکلاتتان را حل کنید و برای حل آن به دنبال مقصری بیرون از خود نباشید. بلکه باید بحرانی که برایتان ایجاد شده است را مدیریت کنید.

اگر به رنج و لذت از بالا نگاه کنیم، زندگی را به مدیریت رنج و لذت معنا بکنیم پس این موضوع خیلی مهم است. ما می گویم باید از رنج ها عبور کنیم نمی توانیم خیلی از آنها را حذف کنیم و برخی را باید به جان بخریم. از طرف دیگر کسی که به بالاترین لذت ها نرسد عذاب می شود و به اوج خلاقیت[sm1] نخواهد رسید و خیلی از استعدادهای او شکوفا نخواهد شد. کسی که زاهدانه با لذت برخورد نکند و بگوید ما رنج هایی که در دنیا آمده است تحمل می کنیم. خیر نباید روغن ریخته را خرج امام زاده کنیم.

بیان راه های عبور از رنج و رسیدن به لذت در زندگی

آگاهی**:**

یکی از راه های عبور از رنج آگاهی از آن است و بدانیم که این رنجی است که باید یا تحمل کنیم و یا اینکه آن را کاهش دهیم. به طور مثال باید در مقابل اذیت پدر و مادر این رنج را تحمّل کنید خدا اجرش می دهد؛ الحمد لله که آنها به شما رنج می کنند.

باید شیره ی این عمر را بکشیم، به حدی می رسد که دیگر نمی توانید از این دنیا ثمری ببرید اینجاست که ثمر خود را در دنیای دیگر می‌گیرید.

از برخی رنج ها نمی توانیم عبور کنیم چون نمی دانیم آن رنج ها در زندگی ما قطعی است. خداوند زوجیت را قرار داده است تا زن و شوهر در یک زندگی مشترک با همدیگر امتحان شوند و رنج بکشند. البته آگاهی قدرت تحمل رنج به انسان می دهد و می تواند آن را کم کند.

اقدام**:**

یکی از راه های عبور از رنج این است که اقدام کنیم. «إذا نزل بك مكروه‏ فانظر فإن كان لك حيلة فلا تعجز و إن لم يكن فيه حيلة فلا تجزع» حضرت امیر می فرمایند هنگامی که کراهتی به شما می رسد آن را بررسی کنید، اگر امتحانی باشد ناتوان نشوید و عمل متناسب با آن انجام دهید و اگر هم امتحانی نبود جزع فزع نکنید.

در حدیث داریم: خیر نیست در کسی که جمع مال نکند، کسی که برای راحتی خود و خانواده ی خود تلاش نکند و مال جمع نکند در او خیری نیست. نه اینکه سخت ترین راه را انتخاب کنید گاهی اوقات سهل ترین راه را می توان انتخاب کرد. متأسفانه در برخی از کشورهای خارجی این شعار را در مدرسه ها دارند که سعی کنند در مقابل لذت بردن از یک شیرینی مقاومت کنند.

کسی کنار خانه ی کعبه دعا می کرد، خدایا صبر من را زیاد کن. حضرت به او فرمودند چرا از خداوند رنج می خواهی چون وقتی صبر بخواهی خداوند به تو رنج می دهد تا در مقابل آن صبر کنی. خیر از خداوند رنج بیشتر نخواهید. بلکه از خداوند طلب عافیت و استغفار کنید.

تعاون هم باید داشت و برای رفع رنج دیگران باید تلاش کنیم. خداوند خیلی نسبت به تعامل های ما با دیگران حساس است از این رو در صدقه دادن بسیاری از رنج ها از ما برداشته می شود.

آگاهی و اقدام در مقابل رنج ها خوب است ولی راز عبور از رنج ها چیز دیگری است و خیلی متفاوت است.

لذت ها:

[sm2]

می رسیم به بحث لذت ها، وقتی [sm3] زندگی یک شهید را مطالعه می کنید که عشق خدمت به دیگران را داشته و از پرهیزکاری لذت می برده مست او می شویم و سعی می کنیم که شبیه او شویم. او استدلال نکرده است که به این دلیل منطقی این لذت معنوی وجود دارد و از لذت های پست، برتر است بلکه فقط گفته است که اینگونه هستم. این اثر وضعی دارد و ما را با جهان دیگری آشنا می کند.

[sm4]

یک خاطره ای از امام نقل می شود، حضرت امام در اواخر عمر در نماز شب به قدری گریه می کردند که حوله برای ایشان می آورند کار از دستمال گذشته بود. امام به چه چیزی عشق می ورزید و در سینه اش شعله می کشید. «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنَّ أَطْيَبَ شَيْ‏ءٍ فِي الْجَنَّةِ وَ أَلَذَّهُ‏ حُبُّ اللَّهِ وَ الْحُبُّ فِي‏ اللَّهِ‏ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ» (مصباح الشريعة، ص: ۱۹۵)

وَ مَا مِنْ عَبْدٍ يُحْشَرُ إِلَّا وَ عَيْنَاهُ بَاكِيَةٌ إِلَّا الْبَاكِينَ عَلَى جَدِّيَ الْحُسَيْنِ ع فَإِنَّهُ يُحْشَرُ وَ عَيْنُهُ قَرِيرَةٌ وَ الْبِشَارَةُ تِلْقَاهُ وَ السُّرُورُ بَيِّنٌ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلْقُ فِي الْفَزَعِ وَ هُمْ آمِنُونَ وَ الْخَلْقُ يُعْرَضُونَ وَ هُمْ حُدَّاثُ‏ الْحُسَيْنِ‏ ع تَحْتَ الْعَرْشِ وَ فِي ظِلِّ الْعَرْشِ لَا يَخَافُونَ سُوءَ يَوْمِ الْحِسَابِ يُقَالُ لَهُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ فَيَأْبَوْنَ وَ يَخْتَارُونَ مَجْلِسَهُ وَ حَدِيثَهُ وَ إِنَّ الْحُورَ لَتُرْسِلُ إِلَيْهِمْ أَنَّا قَدِ اشْتَقْنَاكُمْ مَعَ الْوِلْدَانِ الْمُخَلَّدِينَ فَمَا يَرْفَعُونَ رُءُوسَهُمْ إِلَيْهِمْ لِمَا يَرَوْنَ فِي مَجْلِسِهِمْ مِنَ السُّرُورِ وَ الْكَرَامَةِ (كامل الزيارات، النص، ص: ۸۲(

خلاصه:

راز عبور از رنج های زندگی و چشیدن لذّات معنوی چیست؟ (قسمت دوم)

همه افراد باید این را بدانند که هیچ کسی از چشیدن این لذّات و رنج ها در زندگی محروم نیست و برای هرکسی رنج ها و لذت هایی مقدر شده است، که بسته به اعمال و اراده انسان میزان آن متغیر است، این یک قاعده است که خوبان عالم تا اراذل و اوباش همه در این زمین بازی میکنند و مهارت ما در زندگی کردن با هنر مدیریت این رنج ها و لذات سنجیده میشود.

اما آیا راهی برای خلاصی از این رنج ها وجود دارد؟ بله و راه های متعددی وجود دارد که فعلاً به راه های فرعی میپردازیم و شاهراه را برای شب های آینده میگذاریم؛ این راه های فرعی بسیارند مثل دعا و استغفار کردن و به صورت کلی آگاهی داشتن یعنی بدانیم که این رنج در زندگی ما تعبیه شده و ما باید روغن آن را به تنمان بمالیم مثل سختی های زندگی زناشویی؛ اما مورد بعدی «اقدام» است، بدین معنا که نباید دست روی دست گذاشت و باید کاری برای رفع آن رنج ها انجام داد مثل دعا ، یا کارهای گروهی و تعاونی مثل صدقه دادن و یا تلاش در جمع مال اما ذکر این نکته نیز مهم است که اگر شما تلاشت را کردی و کار پیش نرفت دیگر نباید جزع و بی تابی کنی بلکه باید تسلیم امر الهی باشی.

برای چشیدن لذت عبادت هم راه همین است برای کسب آگاهی میتوان به احوالات علمای بزرگ و یا زندگی نامه و خاطرات شهدا مراجعه کرد وقتی شما صفحات زندگی این بزرگواران را میخوانید و از احوالات معنوی آن ها آگاهی پیدا میکنید این قطعاً به شما کمک خواهد کرد که حداقل آگاهی نسبت به این احوالات معنوی پیدا کنید. در قدم بعدی اگر بخواهید کاری انجام دهید و اقدامی رو به جلو کرده باشید، میتوان از زیارت اربعین که جزو لذت بخش ترین عبادات است نام برد، لذتی بسیار بالا که تمام سختی ها در مقابل آن ارزش به جان خریدن را دارد.

[sm1]کسی که به بالاترین لذت ها برسد دیگر حسود و مغرور و دنیا طلب و شهوت پرست نمیشه و به اوج خلاقیت نخواهد رسید.

[sm2]در بخش آگاهی:

[sm3]وقتی احوالات علمای بزرگ را نگاه میکنید و یا زندگی یک شهید را مطالعه میکنید...

[sm4] در بحث اقدام هم مثله اربعین

+

لذت بخش ترین نعمت در بهشت حب الله و حب فی الله است.