انسان ها بر اساس نگرششان عمل می کنند نه بر اساس اطلاعاتشان. پس نیاز است که نگرش ما درست شود تا عمل ما هم درست شود. موضوعِ رشد محور بودن زندگی بشر از جمله آن موضوعات است که نگرش بشر را تغییر می دهد.
انسان حد یقف ندارد که برای خود در نظر بگیرد که دیگر کافی است بلکه می تواند به قدری اوج بگیرد: به قول استاد عرفان امام خمینی (ره) انسان می تواند مافوق خیالش بیاستد. خیال چه اندازه می تواند پرواز کند، امام فرمود مافوق خیال یعنی مافوق آنچه پرواز می کند.
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) همه ی شیعیانشان را در روز قیامت می شناسند. آیا در ذهن بشر عادی این تعداد نفر می تواند جای گیرد.
درست است که اولیای خدا انسان کامل هستند ولی در معنای انسان کامل حد یقفی در نظر گرفته می شود که حد رشد آنها محدود است لذا من از کلمه انسان کامل که در ادبیات دینی هم رایج است خیلی خوشم نمی آید. کسی که برای خود کمال محدودی در نظر می گیرد گاهی از او رفتارهای بسیار شنیعی سر می زند.
موانع رشد
جهل: اینکه انسان خبر نداشته باشد که چه فضا و مسیری مقابل اوست باعث می شود نداند که به جاهایی می تواند برسد.
اگر مردم بدانند که آثار معرفت خداوند چیست، چشمشان را نمی دوزند به دنیای فانی ای که به دشمنان داده شده است و از آن
دل می بُرند و دنیا در چشم آنها در حد زیراندازی می شود که روی آن راه می روند و به قدری از معرفت خدا لذت می برد. لذتی مانند لذت راه رفتن در روضات بهشت با اولیای خدا و همانا معرفت خداوند انسان را از وحشتی نگه می دارد و در هر ضعفی قوه ای می آورد و همراه در هنگام تنهایی و در هر ظلمتی نوری را می آورد و برای هر مریضی شفائی فراهم می کند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي فَضْلِ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا مَدُّوا أَعْيُنَهُمْ إِلَى مَا مَتَّعَ اللَّهُ بِهِ الْأَعْدَاءَ مِنْ زَهْرَةِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ نَعِيمِهَا وَ كَانَتْ دُنْيَاهُمْ أَقَلَّ عِنْدَهُمْ مِمَّا يَطَئُونَهُ بِأَرْجُلِهِمْ وَ لَنُعِّمُوا بِمَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ تَلَذَّذُوا بِهَا تَلَذُّذَ مَنْ لَمْ يَزَلْ فِي رَوْضَاتِ الْجِنَانِ مَعَ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ إِنَّ مَعْرِفَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ آنِسٌ مِنْ كُلِّ وَحْشَةٍ وَ صَاحِبٌ مِنْ كُلِّ وَحْدَةٍ وَ نُورٌ مِنْ كُلِّ ظُلْمَةٍ وَ قُوَّةٌ مِنْ كُلِّ ضَعْفٍ وَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ سُقْم
معرفت خداوند ابزاری نیست که چیزی را به وسیله ی آن بشناسیم و از آن استفاده کنیم بلکه معرفت خداوند نتیجه است و مانند ابزار نیست که آن را در جهتی به کار گیریم. معرفت خداوند آخر مصرف خداست، تا آن حد لذت دارد. «تَلَذَّذُوا بِهَا تَلَذُّذَ مَنْ لَمْ يَزَلْ فِي رَوْضَاتِ الْجِنَانِ مَعَ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ »
برای برخی از علمای بزرگ رخ می دهد که عالم ذر خود را به خاطر می آورند.
فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا ذَالِكَ مَبْلَغُهُم مِّنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَى* (نجم، ۲۹-۳۰)
حال كه چنين است از كسى كه از ياد ما روى مى گرداند و جز زندگى مادى دنيا را نمى طلبد، اعراض كن! (۲۹)
اين آخرين حدّ آگاهى آنهاست پروردگار تو كسانى را كه از راه او گمراه شدهاند بهتر مى شناسد، و (همچنين) هدايتيافتگان را از همه بهتر مى شناسد! (۳۰)
کسی آمد نزد آقای حق شناس و خدمتشان عرضه داشت: آقا ما پیش شما «مکاسب» خواندیم. ایشان به او فرمودند: خوب ذکرت را بگو ...